Direct naar artikelinhoud
Drugs

Een oorlog tegen drugs winnen, hoe doe je dat?

De Antwerpse haven groeide uit tot Europa's belangrijkste doorvoerhaven van cocaïne.Beeld Belga

De nieuwe drugscijfers van het Antwerpse parket inspireren N-VA-beleidsmakers als Bart De Wever en Jan Jambon tot meer repressieve daadkracht. Criminologen waarschuwen echter dat nog meer law and order tot een escalatie van het geweld zal leiden.

, en

Uit een statistische nota van het parket bij het Antwerpse hof van beroep blijkt dat tussen 2015 en 2017 kleinere drugsdelicten als dealen en bezit actiever vervolgd werden dan de georganiseerde import en export van drugs. In 2017 had meer dan 80 procent van de Antwerpse drugsdossiers te maken met de verkoop of het bezit van verdovende middelen. Slechts 9 procent betrof de in- en uitvoer van drugs. Die laatste activiteit is vooral in handen van georganiseerde misdaadorganisaties die vaak meedogenloos te werk gaan. 

De laatste jaren groeide de Antwerpse haven uit tot de belangrijkste invoerhaven van drugs, vooral cocaïne. Sinds begin 2017 hebben autoriteiten in havens in Latijns-Amerika en de Caraïben meer dan 50 ton cocaïne met bestemming Europa onderschept. Meer dan 30 ton daarvan was bestemd voor Antwerpen. Het onderscheppen gebeurt via het Container Control Program (CCP) van het VN-bureau voor Drugs en Misdaad (UNODS) en de Werelddouane-organisatie.

Lees ook het standpunt van Bart Eeckhout: Het gevoerde drugsbeleid krijgt de kop van de slang niet in beeld

Open haven

Dat Antwerpen zo populair is bij druglords heeft niet enkel te maken met de geografische ligging maar ook met de manier waarop de haven georganiseerd is. Volgens Bob Van Den Berghe, regionaal coördinator van UNODS in Panama en zelf voormalig politie-officier in Antwerpen, heeft dat vooral te maken met het feit dat Antwerpen een open haven heeft. “Rotterdam werkt met gesloten terminals en is ook veel meer geautomatiseerd”, zegt hij aan Belga.

Opvallend is dat de statistieken van het Antwerpse parket over drugsbestrijding blijkbaar zowel een inspiratiebron zijn voor de aanhangers als de tegenstanders van een meer repressieve aanpak van de georganiseerde drugscriminaliteit.

Antwerps burgemeester Bart De Wever en binnenlandminister Jan Jambon maken zich sterk dat het zogenaamde Antwerpse Stroomplan ervoor zal zorgen dat de ruggengraat van de georganiseerde drugssyndicaten gebroken wordt.

'Bij de creatie van deze taskforce kropen de experts in het hoofd van de drugsbaronnen'
Olivier Van Raemdonck (woordvoerder binnenlandminister Jan Jambon)

Jambon-woordvoerder Olivier Van Raemdonck: “Drugsbaronnen maken al jaren misbruik van het feit dat verschillende overheidsdiensten te weinig aan informatieuitwisseling doen. Door de creatie van een taskforce willen we daar een einde aan maken: zowel vanuit gerecht, Antwerpse lokale politie, federale politie, btw-administratie, douanes en sociale inspectie brengen we een zeventigtal experts samen die in Antwerpen een zenuwcentrum installeren. Het feit dat al deze diensten nu samenwerken en aan informatie-uitwisseling doen zal het voor een misdaadorganisatie veel moeilijker maken om drugs en misdaadgeld ongemerkt te laten circuleren.”

Bij de creatie van dit zogenaamde Kali-team en het bepalen van de strategie kropen de experts in het hoofd van de drugsbaronnen, zegt Van Raemdonck. “We onderzochten op welke manier de drugsbaronnen opereerden, welke functies binnen de gemeenschap van het havenpersoneel ze moeten omkopen, op welke manier hun geld in de legale economie wordt gebracht enzovoort. Op basis daarvan werd onder andere een lijst opgemaakt van omkoopgevoelige functies binnen de haven waarvoor het personeel strenger gescreend zal worden.”

Maar niet iedereen is onder de indruk van de repressieve aanpak van het Kali-team. Met name criminoloog Tom Decorte van de Universiteit Gent zegt dat alle wetenschappelijke studies erop wijzen dat meer repressie tot brutaler geweld en nog hogere drugswinsten leidt. “Al jaren is er in binnen- en buitenland een wetenschappelijke consensus die zegt dat meer overheidsrepressie tot meer drugsgeweld leidt. Drugsbaronnen moeten immers meer moeite doen om hun ‘product’ op de markt te brengen waardoor de prijzen en dus ook de winsten de hoogte inschieten. Dat leidt tot een vicieuze cirkel van geweld: hoe meer repressie, hoe meer risico’s de drugsbaronnen moeten incalculeren, hoe hoger de marktwaarde, hoe meer hebzucht, hoe meer corruptie. Een repressieve aanpak zorg ervoor dat er astronomisch veel geld in het drugssysteem begint te circuleren waardoor alles veel extremer wordt. Ik lees dat Bart De Wever waarschuwt voor corruptie, ook op politiek niveau. Maar door vooral nadruk te leggen op repressie vergroot hij de kans dat havenarbeiders, ambtenaren, agenten maar ook politici zich laten corrumperen.”

'Aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen zal dit discours ongetwijfeld aanslaan bij een deel van het electoraat'
Tom Decorte, criminoloog Universiteit Gent

Decorte vreest dat de strategie van Antwerps burgemeester De Wever niet zozeer is ingegeven door wetenschappelijke dan wel door electorale argumenten. “Aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen zal dit discours ongetwijfeld aanslaan bij een deel van het electoraat. Maar geconfronteerd met steeds meer geweld en molotovcocktails denk ik dat veel Antwerpenaren zich fundamentele en kritische vragen zullen stellen over de populistische aanpak van hun burgemeester.”

Als alternatief stelt Decorte een aanpak voor die twintig jaar geleden ook al door zijn voorganger wijlen Brice De Ruyver werd gelanceerd. “Breng alle legale en illegale roesmiddelen in kaart en onderzoek hun impact op het vlak van volksgezondheid, buurthinder, criminaliteit enzovoort. Ontwikkel vervolgens met al die gegevens een wetenschappelijke strategie waarbij vooral geld wordt geïnvesteerd in sensibilisering en preventie. Het is de enige manier waarop de vraag naar drugs onder controle gebracht kan worden en waarmee je de drugsbaronnen dwarsboomt.”

De Gentse criminologe Charlotte De Kock wijst er ook op dat een te grote nadruk op een repressieve drugsaanpak ertoe leidt dat jongeren, die eigenlijk vooral behoefte hebben aan een gedegen gezondheids- en welzijnsbeleid, heel vroeg in contact komen met politie en justitie. “Het heeft bijvoorbeeld geen enkele zin om jonge pubers die met drugs experimenteren te stigmatiseren met een repressieve aanpak. Daarmee schieten we echt niets op.” 

Groepen viseren

De Kock hekelt ook “de verdoken culturalisering” van De Wevers drugsdiscours dat vooral jongeren met een migratieachtergrond lijkt te viseren. “Het risico bestaat dat drugsbestrijding een repressieve aangelegenheid wordt die specifieke groepen in de samenleving viseert. Zo’n aanpak beantwoordt niet aan de complexiteit van het probleem.”

Jambon-woordvoerder Olivier Van Raemdonck wuift die kritiek weg. “We hebben het hier over het Stroomplan en dat is inderdaad in de eerste plaats een repressief plan. Dat betekent niet dat we daarnaast niet aan preventie kunnen doen. Maar wat we in geen geval gaan doen is drugs legaliseren of tolereren. Iets wat illegaal is, moet je bestrijden, dat is ons uitgangspunt.”

Groepen viseren
Beeld grafiek dm