Nationaal Museum Brazilië bijna volledig afgebrand: ‘Brazilië is collectief geheugen kwijt’

Het museum, ondergebracht in het paleis van São Cristóvão in het stadspark Quinta da Boa Vista, was al gesloten toen zondagavond omstreeks 19.30 uur (maandag 0.30 uur Belgische tijd) een hevige brand uitbrak. Volgens een woordvoerder van het historische museum zijn er geen gewonden gevallen, maar de materiële schade is gigantisch.

Het Braziliaanse televisiestation Globo meldt dat zo goed als het volledige gebouw en de voltallige museumcollectie vernietigd zijn. Het Nationaal Museum van Brazilië was de thuis van ongeveer 20 miljoen museumstukken. Zo bezat het 'de schedel van Luzia', de oudste menselijke resten ooit gevonden op het Amerikaanse continent, botten van dinosauriërs en de grootste meteoriet die ooit in Brazilië werd gevonden.

De brandweer kon van die omvangrijke collectie slechts enkele stukken van de botanische afdeling redden, en een stapel documenten, zo weet Globo. De rest zou zijn opgegaan in de vlammen, of werd vernield toen het dak van het gebouw instortte.

'Tragische dag'

Het Nationaal Museum van Brazilië is het oudste museum van het Zuid-Amerikaanse land. Het werd opgericht in 1818 en bestond in zijn huidige vorm sinds 1892, toen de collectie werd verhuisd naar de voormalige residentie van de Portugese koninklijke en later de Braziliaanse keizerlijke familie. Op beelden die het televisiestation Globo schoot, is te zien dat van dat monumentale gebouw enkel nog de muren overblijven. ‘Dit is een tragedie voor de cultuur van Brazilië’, reageert museumdirecteur Paulo Knauss op Globo.

'Dit was het grootste natuurhistorische museum van Latijns-Amerika. We hadden collecties van onschatbare waarde, van honderden jaren oud', zegt onderdirecteur Cristiana Serejo tegen hetzelfde nieuwsnetwerk. Marina Silva, presidentskandidaat en voormalig minister van Leefmilieu, zegt dan weer dat de brand aanvoelt als een 'chirurgische verwijdering van het collectieve geheugen van Brazilië'.

De Braziliaanse president Michel Temer reageerde op Twitter. Hij heeft het over 'een onmeetbaar verlies'. 'Tweehonderd jaar aan onderzoek en kennis zijn vandaag verloren gegaan. Het is een tragische dag voor ons land.'

Geen waterdruk

Maar intussen luidt ook al harde kritiek. Naar de oorzaak van de brand is een onderzoek geopend, maar Globo weet al wel dat de brandweer tijdens de bluswerkzaamheden kampte met problemen aan de watertoevoer. De waterdruk van de brandkranen zou veel te laag geweest zijn, waardoor ternauwernood water moest opgepompt worden uit een nabijgelegen meer. Daarbij ging kostbare tijd verloren.

'Tijdens het blussen was het snel duidelijk dat het brandweerkorps niet over de middelen beschikte om zo'n omvangrijke brand te lijf te gaan', zegt Roberto Leher, rector aan de Federale Universiteit van Rio de Janeiro, dat verantwoordelijk was voor het museum.

Zakenblad Forbes schrijft dan weer dat het museum de afgelopen jaren het slachtoffer was geworden van de economische crisis waaronder Brazilië momenteel te lijden heeft. Er werd beknibbeld op de subsidies aan het museum, waardoor sommige afdelingen al in verval waren geraakt en de bezoekersaantallen vorig jaar fors afnamen.